Erik Yetiştiriciliğinde Budama Sistemde

ERİK YETİŞTİRİCİLİĞİNDE BUDAMA

Goble Terbiye Sistemi:

Goble terbiye sistemi halk arsında kâse veya vazo budama olarak da bilinir. Daha çok nemli bölgelerde uygulanır. Bu sistemde, ağacın orta kısmının açılarak yeterli ışıklanma ve hava akımının sağlanması amaçlanır. Goble terbiye sistemi uygulanırken ana  gövde  üzerinde  birbirlerinden farklı noktalarda ve farklı yönlere doğru çıkan 3-5 ana dal ve bu dallara yardımcı olarak ana daldan küçük dallar oluşturulur

Birinci yıl, dikilen fidanlar dalsız ise 70-100 cm’den tepe kesimi yapılır. Tepe kesim yüksekliği bölgenin iklim  koşullarına  göre ayarlanmalıdır. Bahçe tesis edilen bölgede ilkbahar geç don tehlikesi varsa yüksekten taçlandırılmalıdır. Tepe kesimleri gözün hemen üstünden (0,5cm-1 cm) ve hafif meyilli olarak yapılamalıdır.  Eğer  diktiğimiz  fidanlarda yeterli miktarda yan dal varsa yan dalların 1/3’ü oranında ve dışa bakan göz üzerinden uç alımı yapılır.

İkinci ve üçüncü yıl ana gövde üzerinde ürünü ve ağacın tacını oluşturacak yan dallar oluşturulmaya gayret edilir. Yan dalların yardımcı dalları yıllar itibariyle oluşturulur. Yardımcı dallar oluşturulurken bunların aynı noktadan çıkmamasına ve oluşturulan dalların birbirine girmemesine dikkat edilmelidir.

Özellikle ağaç taçlarının şekillendirildiği ilk yıllarda yaz budaması ve dalların gövdeden çıkış açılarının  genişletilmesine  özen  gösterilmelidir. Yaz budaması, ağaçların daha erken ürüne yatmasına yol açacak gereksiz dalların yazdan çıkartılması ağaçtaki besin  maddelerinin  boşa harcanmasını engelleyecektir. Yazın yapılacak dal açımları dal  ile  ana gövde arasına kargı koyarak, rafya ile yere veya gövdeye bağlayarak yapılabilir. Dal çıkış açısının genişliği bölge, çeşit ve ağaç yapısına göre değişmekle birlikte ana gövdeye 45-60 derece aralığında yapılması yeterli olacaktır.

Ağaçlar tam verim çağına gelince budamada uç alımı yapılmamalı, meyve gözü veya zayıf sürgün üzerinden geriye doğru kesimler yapılarak ağacın tacı kontrol altında tutulmalıdır (Şekil 4.).

Merkezi Lider Terbiye Sistemi

Avrupa grubu erikler dik gelişme  eğiliminde  olduklarından  merkezi lider terbiye sistemi en uygun olan sistemdir. Merkezi lider terbiye sistemindeki amaç; ana gövde üzerinde 40-60 cm aralıklarla 3-4 kat oluşturmak ve her katta 4-6 arasında yan dal oluşturmaktır. Yukarıdan aşağıya doğru genişleyen konik bir şekil hedeflenmelidir.

Birinci yıl, dikilen erik fidanı dalsız ise 70-100 cm den tepe kesimi yapılır. Tepe kesim yüksekliği bölgenin iklim koşullarına göre ayarlanmalıdır. Tepe kesimi aşı sırtının ters istikametinde yapılmalıdır. Bahçe tesis  edilen bölgede ilkbahar geç don tehlikesi varsa yüksekten taçlandırılmalıdır. Tepe kesimleri gözün hemen üstünden (0,5 cm-1 cm)  ve hafif  meyilli yapılmalıdır. Fidanda yeterli miktarda yan dal var ise tepe kesimi daha yukarıdan, yok ise daha aşağıdan yapılmalıdır. Yan  dallarda  1/3 oranında dışa bakan göz üzerinden uç alımı yapılır. Yan dallarla tepe kesim mesafesi arasında mutlaka 15-20 cm’lik boşluk bırakılmalıdır.

İkinci ve üçüncü yıllar tepe kesimleri mutlaka  bir  önceki  yıllara  göre ters olarak yapılmalı, erik fidanının en üst noktası ile dikim noktası aynı hizada tutulmalıdır.   Her   yıl   bir   kat   oluşturarak   3-4   yılda   ağacın   ana    çatısı

oluşturulmalıdır.          Yan     dallara     da     mutlaka       yardımcı        küçük       dallar bırakılmalıdır.

Goble sisteminde olduğu gibi ağaç şekli oturana kadar yaz aylarında dal açmaları yapılmalı ve gereksiz dallar çıkartılmalıdır. Dal çıkış açısı bölge ve ağaç yapısına göre değişmekle birlikte ana gövdeye  45-60  derece aralığında yapılması yeterlidir.

Ağaçlara istenilen şekil verildikten sonra uç alımı yapılmamalı ağaçların büyüklük ve şekillerini muhafaza için zayıf dal üzerinden kesim, zayıf dal yok ise meyve gözü üzerinden kesimler yapılmalıdır.